Ngày Sức khỏe Thế giới 7/4/2014:

   Ngày Sức khỏe thế giới (World Health Day) được tổ chức vào 7 tháng 4 hàng năm để kỷ niệm ngày thành lập của WHO vào năm 1948. Mỗi năm một chủ đề được chọn nhằm làm nổi bật một lĩnh vực ưu tiên của y tế công cộng (a priority area of public health). Ngày sức khoẻ thế giới cung cấp một cơ hội cho các cá nhân trong mỗi cộng đồng tham gia vào các hoạt động có thể dẫn đến sức khỏe tốt hơn.

   Ngày Sức khỏe Thế giới năm nay 2014, Tổ chức Y tế Thế giới đang tập trung vào một nhóm các bệnh lây truyền qua côn trùng và các vật chủ trung gian khác, về gánh nặng y tế và kinh tế nặng nề mà nhóm bệnh này gây ra, cũng như những việc cần thực hiện để giảm bớt gánh nặng đó. Mỗi năm trên thế giới có hơn một triệu ca tử vong do bệnh lây truyền qua vật chủ trung gian. Nhưng con số tử vong này, dù đáng báo động, vẫn còn thấp số người phải chịu đau đớn và khổ sở sau khi hết nhiễm trùng bởi di chứng suy nhược kéo dài, biến dạng cơ thể, thương tật hoặc bị mù.

Thế nào là vector và các bệnh do vector truyền? 

   Vectơ là các sinh vật truyền mầm bệnh (pathogens) và ký sinh trùng (parasites) từ một người bị nhiễm bệnh (hoặc động vật) tới người hoặc động vật khác. Bệnh do vector truyền là những bệnh gây ra bởi những tác nhân gây bệnh và ký sinh trùng trong quần thể người, chúng thường được tìm thấy một cách phổ biến ở các vùng nhiệt đới và những nơi mà việc tiếp cận với nước sạch và hệ thống vệ sinh có vấn đề.

   Vật chủ trung gian (vectơ) là những sinh vật sống có thể làm lây truyền các bệnh truyền nhiễm từ người sang người hoặc từ động vật sang người, mộ số vectơ được biết  bao gồm một số loài bọ ve, ruồi, ruồi cát, bọ chét, rệp và ốc nước ngọt...

   Nhiều vectơ là côn trùng hút máu, chúng hút cả các vi sinh vật gây bệnh trong khi cắn/đốt một vật chủ nhiễm bệnh (là người hoặc động vật) và sau đó truyền các vi sinh vật này sang một vật chủ mớitrong khi đốt. Muỗi là vectơ truyền bệnh được biết đến nhiều nhất.

   Toàn cầu hóa thương mại, du lịch và các thách thức về môi trường như biến đổi khí hậu và đô thị hóa có tác động đáng kể về sự lan truyền của các bệnh do vector và gây ra sự xuất hiện của chúng trong các quốc gia mà chúng chưa từng được biết đến trước đây. Trong những năm gần đây các cam kết đổi mới từ các bộ y tế, các sáng kiến ​​y tế khu vực và toàn cầu với sự hỗ trợ của các ngân quỹ tài trợ, các tổ chức phi chính phủ, khu vực tư nhân và cộng đồng khoa học đã giúp giảm tỷ lệ mắc và tử vong do các bệnh lây truyền bởi vector.

   Chủ đề của chiến dịch năm nay nhằm mục đích nâng cao nhận thức về mối đe dọa của các vector và các bệnh do vector truyền và khuyến khích các gia đình và cộng đồng thực hiện các hành động để bảo vệ cho chính mình. Một yếu tố cốt lõi của chiến dịch là thông tin sẽ được cung cấp cho cộng đồng bởi vì các bệnh do vector truyền bắt đầu lan rộng ra ngoài ranh giới truyền thống của chúng vì vậy hành động cần phải được mở rộng vượt ra ngoài các nước, nơi mà các bệnh này hiện đang phát triển mạnh.

   Nói rộng hơn, thông qua chiến dịch này, WHO đang hướng tới những điều sau đây: các gia đình sống trong khu vực có dịch bệnh bị lan truyền bởi vector biết làm thế nào để tự bảo vệ mình; các du khách biết làm thế nào để bảo vệ mình tránh khỏi các vectơ và các bệnh do vector truyền khi đi du lịch đến các quốc gia nơi mà các bệnh này đe doạ đến sức khỏe; ở các quốc gia nơi mà các bệnh do vector truyền là một vấn đề y tế công cộng thì các Bộ Y tế đưa ra các biện pháp để cải thiện việc bảo vệ người dân của mình và các quốc gia nơi mà bệnh do vector truyền là một mối đe dọa đang nổi lên thì cơ quan y tế làm việc với các cơ quan môi trường và có liên quan tại địa phương đó và các quốc gia láng giềng để cải thiện việc giám sát lồng ghép các vectơ và có biện pháp để ngăn chặn sự phát triển của chúng.

                                  BS. Trần Thung

Theo Preventing and controlling vector-borne diseases.(WHO)